مساجد از مراکز مهم تبلیغ جهانی انقلاب اسلامی و ارزشهای دفاع مقدس به شمار میآیند. نگاهی گذرا به دوران انقلاب اسلامی، نشان میدهد که مردم حقایق انقلاب اسلامی و حوادث جهانی را از طریق مساجد دنبال میکردند. مسؤولان و شخصیتهای سیاسی و مذهبی انقلاب، از طریق مساجد با مردم ارتباط داشتند و مطالب گفتنی را به مردم منتقل مینمودند.
در دوران دفاع مقدس هم حوادث جبههها و پیامدهای سیاسی و اجتماعی عملیات رزمندگان، بیشتر از تریبونهای مساجد برای مردم تبیین میشد؛ حتی فرماندهان مؤثر دفاع مقدس پس از انجام عملیاتهای مهم، در مساجد حضور پیدا میکردند، و دربارهی چگونگی عملیاتها و دستاوردهای آن ـ به ویژه تأثیر آن در تحولات منطقهای و جهانی ـ سخن میگفتند و مردم هم سخنان پرشور آنان را بهعنوان سفیران صادق دفاع مقدس، به جان و دل میسپردند و برای دیگران نقل میکردند
پس از تشکیل بسیج به فرمان امام خمینی( رحمت الله علیه ) در 5 آذر 1358، مساجد به عنوان بهترین نماد حضور مردم، اولین پایگاههای بسیج را به خود اختصاص دادند. نمازگزاران خدا جو و متعهد و انقلابی، به منظور حضور نظامی و ارایهی فعالیتها و مهارتهای علمی و هنری و تبلیغی خود، استقبال قابل توجهی از پایگاههای بسیج مساجد نمودند.
زمانیکه نقش مساجد در شناسایی و اعزام نیروهای مستعد پررنگتر شد، جوانان عاشق جبهه حضور مؤثری در پایگاههای بسیج یافتند، و هر یک با ارایهی توانمندیهای رزمی و تخصصی، آمادگی خود را برای حضور در جبهههای نبرد اعلام داشتند.
از نکات قابل توجه این است که نیروهای رزمنده به هنگام اعزام، به اعضای خانوادهی خود سفارش میکردند که جای خالی آنها را در مسجد و پایگاه بسیج پر کنند و شهدا نیز در وصیتنامههای خود کراراً سفارش امام خمینی( رحمت الله علیه ) را دربارهی مسجد به خانوادهها و بستگان خود گوشزد میکردند که: «مسجد سنگر است؛ سنگرها را حفظ کنید
هستهی اولیهی حکومت اسلامی در مسجد پیریزی شده بود. زمانیکه رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ از مکه به مدینه هجرت کردند، با همکاری مهاجرین و انصار مسجد قبا را بنا نهادند و عملاً با احداث این مسجد، بنیان حکومت اسلامی شکل گرفت. حضور رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ درمسجد و رسیدگی به امور مردم در کنار برگزاری نماز و عبادت، جلوهی خاصی به مسجد بخشیده بود. مسجد، همچنین مرکز تعلیم و تربیت دینی مسلمانان و فراگیری اصول حکومت داری به ویژه عدالت بوده است، از این رو قرآن کریم میفرماید:
«قُلْ اَمَرَ رَبّی بِالْقِسْطِ وَاَقیموُا وُجُوهَکُمْ عِنْدَ کُلّ مَسْجِدٍ وَّ ادْعُوهُ مُخْلِصینَ لَهُ الدّینَ»
«بگو: پروردگارم امر به عدالت کرده است، و توجه خویش را در هر مسجد و به هنگام عبادت به سوی او کنید و او را بخوانید؛ در حالی که دین خود را برای او خالص گردانیدهاید.
پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ همزمان با احداث بنای مسجد قبا، درس مشارکت و همدلی را عملاً به مسلمانان آموختند؛ به گونهای که مهاجرین و انصار در احداث بنای مسجد دوشادوش هم کار میکردند و صفا و صمیمیت بین آنها روز به روز بیشتر میشد. از این رو مسجد، محور وحدت و همدلی بود و مسجد ضرار که باعث تفرقهی بین مؤمنان بود، ویران گردید.
«وَّالَّذینَ اتَّخَذوُا مَسْجِداً ضِراراً وَّ کُفراً وَّ تَفْریقاً بَیْنَ الْمُؤْمِنینَ وَ اِرْصاداً لِّمَنْ حارَبَ اللهَ وَ رَسُولَه مِنْ قَبْلُ...»
«کسانی هستند که مسجدی ساختند برای زیان به مسلمانان و تقویت کفر و تفرقه افکنی مؤمنان و کمینگاه برای کسی که از پیش با خدا و پیامبرش مبارزه کرده بودند.»
بنابراین، مسجد ضرار اصلاً مسجد نبود، زیرا اصالت و حقیقت مسجد بر پایهی تقویت ایمان و وحدت بین مسلمانان است، نه تفرقه.
مساجد و ائمهی جماعات، از بدو ظهور اسلام در نشر معارف اسلامی و استحکام حکومت اسلامی بسیار نقش آفرین بودهاند. در دوران پیروزی انقلاب اسلامی و هشت سال دفاع مقدس، شاهد تأثیر شگرف مساجد در معرفی انقلاب اسلامی و ساماندهی نیروها به ویژه بسیج مردمی در دوران دفاع مقدس و نشر و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت بودیم، که در پست های بعدی به ان اشاره می کنیم...
ما در جنگ از سوی دشمن غافلگیر شدیم و آمادگی برای دفاع در آغاز تجاوز سراسری دشمن وجود نداشت. بزرگترین درسی که از دفاع مقدس آموختهایم، این است که همواره باید در اوج آمادگی دفاع بازدارنده باشیم. این استراتژی همچنان از سوی مسؤولان مربوط دنبال میشود .
در استراتژی دفاعی ما، تهاجم جایگاهی ندارد، بلکه سیاست ما بازدارندگی است، و در این سیاست، موازنهی قوا شرط اصلی است، و استراتژی بازدارندهی دفاعی در صورتی تحقق مییابد که این شرط مهم لحاظ شود.
منبع: پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس
در دوران دفاع مقدس، صف مجاهدان از قاعدان جدا گردید. مدعیانی که به طمع قدرت و ثروت، انقلابی شده بودند، از ترس جان و مال خود به گوشهای خزیدند و فرزندان خود را به کشورهای خارج فرستادند و به تعبیر امام راحل( رحمت الله علیه )، تنها پا برهنگان و کسانی که درد فقر را چشیده بودند، تا پایان راه با ما بودهاند. همچنین امام راحل( رحمت الله علیه ) در این باره فرمودند: «ما در جنگ، دوستان و دشمنانمان را شناختهایم.»
از برکات دیگر دفاع مقدس، تسخیر فرهنگ عمومی کشور بود؛ به طوریکه آنچه مورد توجه همگان بود، دفاع از کشور و تعقیب و تنبیه دشمن متجاوز بعثی بود.
وقتی امام راحل( رحمت الله علیه ) فرمودند: «جنگ در رأس امور است»، به واقع همگان جنگ را در اولویت کارها و تصمیم گیریها قرار داده بودند، و منافع شخصی و فردی، همه فدای مصالح جنگ شده بود.
فرهنگ جهاد و مبارزه، آن چنان بر افکار عمومی غالب شده بود که هر کسی ارزش و تأثیر اجتماعی و سیاسی خود را با تواناییهای دفاعی خود تعریف میکرد و پیوند همهی توفیقات و موفقیتها با حوادث دفاع مقدس، اساس مناسبات اجتماعی و سیاسی را تشکیل میداد.
یکی از برکات جنگ، تحکیم بنیان خانوادهها و تقویت روابط عاطفی اعضای آن بود و حتی اگر پدر یا فرزند خانوادهای شهید میشد، حضور معنوی او باعث تحکیم بنیان و تضمین امنیت خانواده میشد. در آغوش کشیدن رزمنده به هنگام خدا حافظی توسط اعضای خانواده، فضای سرشار از عاطفه و محبت را به جامعه تزریق میکرد. ای بسا افرادی که با دیدن این منظرهها متأثر شده، کانون سرد خانوادهی خود را با الهام از عواطف رزمندگان، به گرمی و احساس و مهربانی مبدل میکردند .
از برکات دفاع مقدس، تقویت معنوی معاشرتها و تحکیم روابط اجتماعی بود؛ به طوری که صمیمیت و برادری و صلهی رحم در بین مردم تقویت شده بود. ای بسا با حضور در مراسم بدرقهی رزمندگان جهت اعزام به جبههها یا شرکت در مراسم تشییع شهدا، بسیاری از کینهها و ناراحتیها بین مردم بر طرف میشد و قطع رابطهی چندین سالهی خانوادهها را به دوستی مبدل میکرد و یا حضور در مزار شهیدان، پستی و زشتی دنیاطلبی را در مقابل دیدگان مجسم مینمود
و از همان جا انسان تصمیم میگرفت که برای هر کس که به سبب دنیا ناراحتی ایجاد کرده است، طلب حلالیت کند .